«Τα νέα πονήματα του Δημήτρη Β. Προύσαλη»

ΕΦΗΜΕΡΙΔΑ «ΤΑΧΥΔΡΟΜΟΣ» Της Κυριακής
Φύλλο 366, Κυριακή 30 Ιανουαρίου 2022
Στήλη: ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΣ
Του Β.Δ. Αναγνωστόπουλου
Ομότιμου Καθηγητή Πανεπιστημίου Θεσσαλίας

---

Το επετειακό έτος για την Επανάσταση του ΄21 έδωσε τη χρυσή ευκαιρία σε ερευνητές και συγγραφείς, όπως και στους εκδοτικούς οίκους να εκδώσουν, με πολλή φιλοδοξία, βιβλία πολλά και πολύτιμα για την ιστορία μας. Αξιοπρόσεχτα σε πολλές περιπτώσεις και για την αισθητική τους. Ο αναγνώστης και καθένας που αγαπάει το βιβλίο έχει πολλούς λόγους να αισθάνεται περήφανος και μεγάλη ικανοποίηση γιατί έχει στη διάθεσή του πλούσια βιβλιογραφία σχετικά με το ιστορικό παρελθόν.

---

Α. Το βιβλίο «1821 από το καριοφίλι στην πένα» με επιστημονική και φιλολογική επιμέλεια, εισαγωγή και σημειώσεις του Δημήτρη Β. Προύσαλη (εκδ. ΛΟΓΟ-ΤΥΠΟ, 2021, σ. 397) είναι μια επιλεγμένη συναγωγή ιστοριών μιας ηρωικής εποχής, έτσι όπως αποτυπώνεται στο ιστορικο-λογοτεχνικό έργο του Γιάννη Βλαχογιάννη (1867-1945). Του ανθρώπου, που διέσωσε (και περιέσωσε) έναν εθνικό πλούτο από χειρόγραφα, έγγραφα, ημερολόγια, επιστολές και άλλο ιστορικό και αρχειακό υλικό των αγωνιστών του ΄21. Συλλέκτης, ιστοριοδίφης, επίμονος ερευνητής, δημοτικιστής, εκπρόσωπος του ηθογραφικού διηγήματος ο Γιάννης Βλαχογιάννης, γεννημένος στην Ναύπακτο από γενιά σουλιώτικη και ρουμελιώτικη αφιέρωσε τη ζωή του στην περισυλλογή, ταξινόμηση και μελέτη των τεκμηρίων της Επανάστασης. Ανάμεσα στα άλλα ανακάλυψε, μελέτησε και εξέδωσε τα απομνημονεύματα του Μακρυγιάννη, ίδρυσε τα Γενικά Αρχεία του Κράτους κ.ά.

Το βιβλίο περιέχει 73 ιστορίες κατανεμημένες στις εξής ενότητες: Ι. ΠΡΙΝ ΤΟ ΜΕΓΑΛΟ ΞΕΣΗΚΩΜΟ 26 ιστορίες ( Α. Ο Κόσμος των Κλεφτών και Αρματολών 17, Β. Το Σούλι κι οι Σουλιώτες 9), ΙΙ. ΣΤΟ ΚΑΜΙΝΙ ΤΟΥ ΑΓΩΝΑ 27 ιστορίες (Α. Παραμονές του 1821, 5, Β. Στη διάρκεια της επανάστασης 11, Γ. Στην πολιορκία του Μεσολογγίου 11), ΙΙΙ. ΜΕΤΑ ΤΗΝ ΕΠΑΝΑΣΤΑΣΗ:ΟΨΕΙΣ ΚΑΙ ΑΠΟΗΧΟΙ 20 ιστορίες (Α. Στα χρόνια του Καποδίστρια και του Όθωνα 6, Β. Παλιοί αγωνιστές, μνήμες, γεγονότα και νέες στάσεις 14). Ακολουθούν Σημειώσεις, Λογοτεχνικές φράσεις, λέξεις και προτάσεις, Εργογραφία Γιάννη Βλαχογιάννη και, τέλος, Βιβλιογραφία έκδοσης.

Τα κείμενα, ανισομερή ανάλογα με το θέμα τους, αναφέρονται σε ιστορικά γεγονότα ντυμένα σε λογοτεχνική γλώσσα, με υφέρπουσα διδαχή εξού και «ηθοπλαστικά» διηγήματα, με χαρακτηριστικό την αφηγηματική προφορικότητα και την ηθογραφία. Ο Παπαντωνίου τα ονόμαζε πεζοτράγουδα, για τον ποιητικό ρυθμό της αφήγησής τους. Ένα δείγμα : ΤΑ ΠΑΛΗΚΑΡΙΑ ΤΑ ΚΑΛΑ , σελ.118: – Γιωργάκη, σύντροφε πικρέ, με τα γραμμένα φρύδια! Που σ΄ είχαμε κορώνα μας κι εικόνα στο κεφάλι…Κι είχαν κρυφή τα χείλη μας ελπίδα να σε πούνε, και να σ΄ ακούσουν τα βουνά στους μαύρους Κλέφτες πρώτον…Κι ήσουν γερός στα σίδερα, Γιωργάκη παινεμένε…Τώρα πως μάς κατάντησες, σα χήρες να σε κλαίμε;…

Αξίζει όμως να επισημάνουμε την καθαρή, λεπτομερή και εξαιρετική επιμέλεια που συνοδεύει τις ιστορίες. Είναι η Εισαγωγή (σ.11-37), εμπνευσμένη, φιλολογική και λογοτεχνική (θα έλεγα), οι υποσελίδιες γλωσσικές ερμηνείες, οι Σημειώσεις (σ.351-386) για κάθε ιστορία με τεκμηρίωση βιβλιογραφική και εννοιολογική, πράγμα που το συνηθίζει ο Προύσαλης με επιτυχία και στις παραμυθολογικές εκδόσεις του.

Β.Δ.Αναγνωστόπουλος, ομότιμος καθηγητής πανεπιστημίου Θεσσαλίας